اختلال افسردگی تابستانی و علائم آن

افسردگی تابستانی چیست و چه نشانه‌ هایی دارد؟

افسردگی تابستانی نوعی اختلال و بیماری روحی است، که در فصل گرم تابستان بروز می‌کند. این آشفتگی از نوع اختلالات عاطفیِ فصلی به شمار می‌آید.

ابتلا به اختلالات عاطفیِ فصلی در انسان‌ها، اغلب در فصول سردی مانند زمستان اتفاق می‌افتد؛ اما حدود ۱۰ درصد از مردم معمولا در تابستان به این نا به‌ سامانی روحی دچار می‌شوند. دانشمندان و روان‌ شناسان، افسردگی در فصل تابستان را به‌ عنوان نوعی اختلال عاطفی روحیِ معکوس می‌شناسند.

ابتلا به افسردگی در فصلی مانند تابستان، معمولا به‌ طور تصادفی رخ نمی‌دهد. این اختلال هر سال در یک زمان مشخص تکرار می‌شود و الگوی مشخصی دارد.

چنین مشکل روحی روشنی را معمولا می‌توانیم با توجه به الگوهای مشخصی که دارد، شناسایی کنیم.

اختلال عاطفی روحی تابستانی بر تعداد کمی از مردم دنیا تأثیر منفی می‌گذارد؛ بنابراین پژوهش‌های علمی گسترده‌ ای دربارهٔ آن صورت نگرفته است.

اما نتایجِ به‌ دست‌ آمده از بررسی‌های محدودی که انجام شده، نشان می‌دهد که سلامت ذهنی افرادِ مبتلا به افسردگی تابستانی، معمولا با افزایش دمای هوا کاهش می‌یابد. فراموش نکنید که توجه به این مشکل ذهنی نیز، مانند سایر مشکلات روانی بسیار اهمیت دارد و بهتر است، اقدامات لازم برای درمان آن صورت گیرد.
 

از نظر علمی، چرا به افسردگی تابستانی دچار می‌ شویم؟

جامعهٔ پزشکی و روان‌ شناسی، عوامل گوناگونی را در ابتلا به اختلال عاطفی فصلی معکوس مؤثر دانسته است. از نظر پزشکان و پژوهشگران، این عوامل به‌ خوبی نشان می‌دهد که چرا با وجود آب و هوای گرم و تابش طولانی‌ مدت آفتاب، فردی احساس افسردگی می‌کند؟!

در واقع، مشخص شده است روحیهٔ مردم همان‌ قدری که در برابر آب و هوای سرد حساس است، ممکن است نسبت به آب و هوای گرم نیز واکنش نشان دهد.

در ادامه به مهم‌ ترین دلایلی می‌پردازیم که باعث ایجاد افسردگی تابستانی است:
 

۱.تابش بیش از اندازهٔ نور خورشید

در طول زمستان، افرادی که در نیمکرهٔ شمالی زندگی می‌کنند، ساعت‌ های کوتاهی در طول ماه می‌توانند از نور خورشید بهره ببرند.

به همین دلیل، در طی این ماه‌ها احتمال ابتلا به افسردگی فصلی برای ساکنان نیمکرهٔ شمالی بیشتر می‌شود. اما چگونه ممکن است، افراد به‌ خاطر افزایش نور آفتاب دچار افسردگی شوند؟ بدن در مقابل نور خورشید، هورمون ملاتونین تولید می‌کند. مقدار این هورمون کلیدی در بدن با کاهش نور خورشید در طول روز کاهش می‌یابد و بر سلامت ذهنی فرد تأثیر می‌گذارد.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افزایش بیش از حد نور خورشید و تولید هورمون ملاتونین در بدن نیز، باعث اختلال در چرخهٔ خواب روزانهٔ افراد می‌‌شود.

با به‌ هم‌ خوردن ریتم خواب روزانه، افسردگی آغاز می‌شود. از ملاتونین معمولا به‌ عنوان هورمون خواب نیز یاد می‌شود. اما فراموش نکنید که یک هورمون مهم دیگر نیز بر شرایط روانی بدن تأثیرگذار است.

این هورمون سروتونین است. بدون تولید ملاتونین کافی نیز، سطح سروتونین از حالت تعادل خارج می‌شود. جالب است بدانید که هورمون سروتونین نیز به‌عنوان تنظیم‌کنندهٔ خلق‌وخو شناخته می‌شود.

با به‌ هم‌ خوردن تعادل این هورمون‌ها یک اثر دومینویی رخ می‌دهد. اثر دومینویی به‌ معنای توالیِ به‌ هم‌‌ پیوستهٔ رخدادهایی است که پشت سر هم و در زمان‌های بسیار کوتاهی اتفاق می‌افتند. زمانی که تولید ملاتونین مختل می‌شود، تعادل تولید سروتونین نیز به هم می‌ریزد. همین امر باعث ایجاد خطر ابتلا به افسردگی و اختلال در خلق‌ و‌ خو می‌شود.
 

۲.استرس و اضطراب به خاطر شرایط مالی

همهٔ برنامه‌ها و فعالیت‌ هایی که اجرای آن‌ها را در فصل تابستان در نظر داریم، شامل هزینه می‌شود. سفرهای تابستانی، رفتن به کنسرت، تعطیلات آخر هفته، نگهداری از کودکانی که مدرسه‌ شان تعطیل شده و باید مدت‌ زمانی را بدون ما در خانه بمانند و سایر عوامل این‌چنینی، همه و همه شامل هزینه می‌شوند.

به این ترتیب، تابستان فصل گران‌ قیمتی برای ما به شمار می‌رود. افزایش هزینه‌ها ممکن است روحیهٔ ما را تضعیف کند و به خلق‌ و خوی ما آسیب برساند.

فراموش نکنید در کشورهای گرم‌تر، هزینهٔ پرداخت قبوض برق برای مصرف تجهیزات تهویهٔ هوا نیز به فهرست بی‌ شمار هزینه‌ها افزوده می‌شود.
 

۳.تغییر ناگهانی روال عادی زندگی

به‌ هم‌ خوردن برنامه‌ها و تغییر ناگهانی روال عادی زندگی، ممکن است به بروز افسردگی در انسان بینجامد. در تابستان اغلب برنامه‌ های ما به هم می‌ریزد.

به‌ ویژه اگر فرزندانی داشته باشیم، ناگزیریم برای رسیدگی به آن‌ها وقت بیشتری صرف کنیم؛ زیرا مدرسه‌ها تعطیل شده و خیالمان از بابت مشغولیت بچه‌ها راحت نیست. تنها همین مورد می‌تواند، روال معمول زندگی ما را به هم بریزد و باعث عقب‌ افتادن برنامه‌های جدی زندگیمان شود.

به این ترتیب، اگر از آن دسته افرادی باشیم که وفاداربودن به جریان عادی زندگی برایمان اهمیت زیادی دارد و مسئولیت‌های سنگینی بر عهدهٔ ما قرار گرفته است، احتمالا در چنین شرایطی دچار افسردگی و خشم خواهیم شد.

به علاوه، اگر شغلی تمام‌ وقت داشته باشیم، احتمالا عملی‌کردن همهٔ برنامه‌های مورد علاقه‌مان در تابستان دشوار است. از یک سو، تمایل به گذراندن تعطیلات رؤیایی داریم و از سوی دیگر، باید به برنامه‌های کاری خود رسیدگی کنیم.

همین امر باعث می‌شود برنامهٔ استراحت و خواب خود را در روزهای آخر هفته‌ به‌ خاطر تحقق رؤیاهای تابستانی‌ مان به هم بزنیم.

در نتیجه، ترکیبی از برنامه‌های گوناگون شامل برنامه‌های کاری، تفریح‌های شبانه، تعطیلات آخر هفته و مهمانی‌های تابستانی باعث شلوغ‌ شدن اوقاتمان می‌شود. در چنین وضعیتی، احتمالا دچار سرگردانی می‌شویم و از خیلی کارها عقب می‌مانیم. برنامهٔ خوابمان به هم می‌خورد و در نتیجه، دچار افسردگی و اختلال هورمونی خواهیم شد.
 

۴.ناامیدی از عملی‌ شدن برنامه‌های تابستانیمان

هنگامی که تابستان سرانجام سر می‌ رسد و ما با انبوهی از رؤیاهایی رو به‌ رو می‌شویم که نمی‌توانیم عملی‌ شان کنیم، انتظاراتمان از واقعیت موجود فاصله می‌گیرد. در نتیجه، همهٔ افسانه‌ هایی که دربارهٔ تابستان در سرمان ساخته بودیم، خراب می‌شود.

روزهای تابستان می‌گذرد و ما شرایط تحقق بسیاری از برنامه‌های شناور در ذهن‌مان را نداریم. همین موضوع باعث ایجاد یک ناامیدی مداوم و مزمن در ذهن ما خواهد شد. با گذشت روزهای تابستان، بیشتر احساس یأس می‌کنیم و با تکرار این احساس دچار حالت ناامیدی می‌شویم.

هر روز با افسردگی از خودمان می‌پرسیم: «تابستانی که منتظرش بودم، همین بود؟» و تکرار همهٔ این‌ها، افسردگی تابستانی را در وجودمان شدیدتر می‌کند.
 

۵.داشتن حساسیت به گیاهان و آب‌ و هوا

ذرات آلرژیزای مربوط به گیاهان، در آب‌ و هوا و نسیم تابستانی بیشتر وجود دارد. حساسیت یا آلرژی تابستانه باعث بی حوصلگی و تحریک‌ پذیری خُلقیات ما می‌شود. همواره از بروز آلرژی خود احساس اضطراب می‌کنیم و تلاش می‌کنیم که در هر شرایطی، مجهز به کلی وسایل و داروهای ضدحساسیت باشیم.

این شرایط می‌تواند به افزایش احساس افسردگی ما نسبت به گذراندن وقت در آب‌ و هوای تابستانی بینجامد.
 

۶.تحمل‌ پذیری کم در برابر دمای بالای هوا

برخی از مردم به آب‌ و هوای تابستانی علاقه‌ مندند و طبع گرمی دارند. در مقابل، انسان‌هایی وجود دارند که تحمل آب‌ و هوای گرم برایشان سخت و طاقت‌ فرساست. در این دسته افراد، نور آفتاب به‌جای انرژی‌ دادن، انرژی آن‌ها را می‌گیرد. آن‌ها در هوای گرم، احساس خستگی و کسالت بیشتری دارند و مدام دچار گرمازدگی می‌شوند. اگر شبیه این افراد باشیم، احتمالا، تابستان از کیفیت زندگی روزانهٔ ما می‌کاهد.

دمای بالا باعث می‌شود نتوانیم ساعت‌ های خوبی را در خارج از خانه بگذرانیم. همهٔ وقت ما صرف ماندن در خانه می‌شود و نمی‌توانیم ورزش و تفریح در بیرون خانه را ادامه دهیم. آشپزی با اجاق گاز ما را کلافه و دلزده می‌کند. گرما بر عادت‌های غذایی ما تأثیر منفی می‌گذارد و از میزان اشتهایمان می‌کاهد. به این ترتیب، در روزهای تابستان دچار افسردگی ناشی از هوای گرم می‌شویم.
 

۷.مقایسهٔ ذهنی خودمان با افرادی که در تعطیلات عالی هستند

یکی از قابل‌ توجه‌ ترین عوامل افسردگی در این فصل، مقایسه‌ کردن روزهای تابستانی خودمان با دیگران است.

در محیط‌های گوناگون از جمله شبکه های اجتماعی، تصاویر و ویدئوهایی از افراد در حال خوش‌ گذرانی تابستانی می‌بینیم.

این در حالی است که خودمان ناگزیریم در این هوای گرم در دفتر کار حاضر شویم و به انجام مسئولیت‌ هایمان بپردازیم.

به خانواده و اطرافیانمان که در حال سفر یا خوش‌ گذرانی هستند، احساس حسادت داریم و مدام خودمان را با آن‌ها مقایسه می‌کنیم.

این وضعیت باعث افزایش نارضایتی و ناسازگاریمان می‌شود و ما را به افسردگی نزدیک‌تر می‌کند.

از قدیم گفته‌اند که «مقایسه، دزدِ شادی‌ هاست!». بنابراین مقایسهٔ زندگی واقعی خودمان با تصاویری که از زندگی دیگران می‌بینیم، وضعیت جالبی در روحیهٔ ما ایجاد نمی‌کند. تا زمانی که به مقایسه‌ کردن وضعیت روزهای تابستانی خودمان با دیگران ادامه دهیم، افسردگی تابستانی دست از سرمان برنخواهد داشت.
 

چه کسانی بیشتر در معرض افسردگی تابستانی قرار دارند؟

احتمال ابتلا به اختلال عاطفی فصلی در همهٔ افراد به یک اندازه است. البته پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این وضعیت در اغلب موارد ریشهٔ موروثی و ژنتیکی دارد.

از هر سه نفری که به آشفتگی‌های عاطفی فصلی مبتلا هستند، دو نفر از آن‌ها سابقهٔ ژنتیکیِ ابتلا به اختلال‌های روحی و افسردگی دارند.

کسانی که در خانوادهٔ خود، شاهد سابقهٔ ابتلا به افسردگی بوده‌اند، احتمالا بیشتر به اختلال‌های روحی و افسردگی فصلی دچار می‌شوند.

به گزارش مؤسسهٔ ملی سلامت روان آمریکا (NIMH)، خطر ابتلای افراد بالغِ جوان‌، نوجوانان و کودکان به آشفتگی‌های روحی فصلی بیشتر است.

این احتمال برای ابتلا به افسردگی تابستانی نیز صدق می‌کند. به نظر می‌رسد که زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی‌های تابستانی هستند؛ زیرا ذهن آن‌ها چهار برابر بیشتر از ذهن مردان در مواجهه با اختلال‌های فصلی حساسیت دارد.

عده‌ ای از دانشمندان در حال پژوهش روی نشانه‌های ابتلا به افسردگی تابستانی هستند. آن‌ها علائمی اعلام کرده‌اند که نشان می‌دهد کدام افراد بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی تابستانی قرار دارند. در ادامه فهرستی می‌بینید که نشان می‌دهد احتمال ابتلا به افسردگی تابستانی در کدام دسته از افراد بیشتر است:

افرادی که سابقهٔ ژنتیکی دارند.

افرادی که سن آن‌ ها کم‌ تر است و جوان‌ تر هستند.

خطر ابتلا به اختلالات روحی فصلی در زنان بیشتر است.

با وجود اینکه افسردگی تابستانی، تنها درصد کمی از افراد را تحت‌ تأثیر خود قرار می‌دهد، باز هم نباید فراموش کنیم که این اختلال یک بیماری روحی است.

رسیدگی به بیماری‌ها و اختلالات روحی موضوعی مهم است که نیاز به پیگیری دارد.
 

از کجا بفهمیم که به افسردگی تابستانی مبتلا شده‌ ایم؟

افسردگی تابستانی و ابتلا به اختلالات روحی فصلی، نشانه‌های مشخصی دارد. احتمالا بسیاری از افراد با مشاهدهٔ چنین علائمی، احساس می‌کنند که به بیماری جسمی خاصی مبتلا شده‌اند؛ اما هر چه می‌گردند، علت اصلی آن را پیدا نمی‌ کنند.

در ادامه به فهرستی از علائم و نشانه‌های ابتلا به آشفتگی و اختلال روحی فصلی و به‌خصوص افسردگی تابستانی اشاره می‌کنیم.

البته باید توجه کنیم که برخی از این علائم در همهٔ انواع افسردگی مشاهده می‌شوند:

بی خوابی

حواس پرتی

کاهش وزن

کلافه‌ شدن از روشنایی نور خورشید

احساس اضطراب

احساس آشفتگی

احساس ناامیدی

دشواری در تمرکز روی کارها

سردرگمی در تصمیم گیری

ابتلا به اختلال شیدایی و تحریک‌ پذیری

بی اشتهایی

بروز تفکرات مربوط به خودکشی

بی‌ علاقگی به فعالیت‌هایی که همواره از آن‌ها لذت می‌بردید
 

روش‌های مناسب برای بهبود افسردگی تابستانی چیست؟

هرچند که افسردگی تابستانی، احتمالا وضعیتی موقتی برای روح و روان ماست، بدان معنا نیست که روزهای ابتلا به این اختلال آسان می‌گذرد.

برای افرادی که دچار این نوع افسردگی می‌شوند، شرایط سختی پدید می‌آید. خوشبختانه، راه‌ های زیاد و آسانی برای غلبه بر افسردگی در روزهای گرم سال وجود دارد.

در ادامه، برخی از راهکارها و روش‌های مؤثر برای بهبود اختلال افسردگی تابستانی را با یکدیگر مرور می‌کنیم:
 

۱.پیش از خواب، برنامه‌ های خود را اولویت‌ بندی کنید

برای جلوگیری از بروز بی‌خوابیِ ناشی از افسردگی تابستانی، بهتر است برنامه‌های روز بعد خود را اولویت بندی کنید.

اگر می‌خواهید ناامیدانه به تختخواب نروید و با خودتان احساس بی‌هدفی برای بیدارشدن نداشته باشید، بهتر است پیش از خواب به برنامه‌های روز گذشتهٔ خود فکر کنید و برنامه‌های فردای خود را اولویت‌ بندی کنید.

به این ترتیب، زمانی که در معرض نور صبحگاهی قرار می‌گیرید و از خواب بیدار می‌شوید، بدن شما به‌خاطر برنامه ریزی شب گذشته، ملاتونین تولید می‌کند و میزان هورمون‌ها در بدنتان به تعادل می‌رسد. در تابستان، بیش از آنکه به فکر تاریک و سرد نگه‌ داشتن اتاق خود باشید، باید مطمئن شوید که استراحت کافی داشته‌ اید.
 

۲.عینک آفتابی محافظ بزنید

اگر نور خورشید برایتان آزاردهنده است و ناگزیرید وقت خود را در بیرون از خانه بگذرانید، بهتر است از عینک‌های آفتابی تیره و لنزهای کنترل‌ کنندهٔ نور استفاده کنید. این کار باعث از بین‌ رفتن ناراحتی شما در برابر نور آفتاب می‌شود و از بروز سردرد ناشی از نور زیاد جلوگیری می‌کند.
 

۳.برنامه‌ ریزی انعطاف‌ پذیری داشته باشید

داشتن برنامه‌های دقیق و سخت‌ گیرانه، می‌تواند ما را به بهترین نتایج در مسیر موفقیت هدایت کند؛ اما چنانچه با افسردگی فصلی دست‌ و‌ پنجه نرم می‌کنید، داشتن برنامهٔ انعطاف‌ پذیر اصلی مهم به شمار می‌آید. به‌ جای تدوین یک برنامه‌‌ ریزی جدی و سرزنش‌ کننده، برنامه‌ای انعطاف‌ پذیر داشته باشید که به شما آزادی عمل بدهد. برنامه‌ ریزی‌هایی که کنترل‌ کننده هستند، باعث تحریک استرس و اضطراب در وجود شما می‌شوند؛ اما در مقابل برنامه‌های انعطاف‌ پذیر به کاهش این احساسات در وجود شما کمک می‌کنند.
 

۴.فعالیتی سرگرم‌ کننده برای خودتان در نظر بگیرید

برای یک فعالیت سرگرم‌ کننده برنامه‌ ریزی کنید. این کار به شما کمک می‌کند که از ابتلا به افسردگی تابستانی دور بمانید.

داشتن سرگرمی در زمان ابتلا به افسردگی فصلی، به‌ عنوان درمانی مناسب برای اغلب افراد شناخته می‌شود. به پارک و موزه بروید.

برای حضور در کنسرتی شاد بلیت بگیرید. برنامه‌ ریزی‌های سرگرم‌ کننده داشته باشید و آن‌ها را عملی کنید.
 

۵.ورزش را در برنامهٔ روزانهٔ خود قرار دهید

با ورزش‌کردن، به افزایش ضربان قلب خود کمک می‌کنید. آن‌ قدر سریع ورزش کنید تا عرقتان دربیاید. این کار باعث افزایش انرژی و بهبود شرایط روحی شما در زمان ابتلا به افسردگی تابستانی می‌شود. برای منظم‌ تر شدن برنامهٔ ورزشی خود، در باشگاه‌ های ورزشی عضو شوید.

البته پیش از پرداخت هرگونه وجهی، از وجود یک سیستم خوبِ تهویهٔ مطبوع در باشگاه مطمئن شوید؛ زیرا شما به تنفس عمیق نیاز دارید و در صورت نبود تهویهٔ مناسب، بیشتر دچار مشکل خواهید شد. بهتر است زمان انجام تمرین‌ های ورزشی خود را به اول صبح یا غروب موکول کنید تا گرمازده نشوید.
 

۶.روابط اجتماعی خود را افزایش دهید

با افراد مختلف روابط اجتماعی برقرار کنید. داشتن ارتباطی صمیمی با فردی دیگر نیز برای شما بسیار مفید خواهد بود.

هنگام صحبت و برقراری ارتباط با دیگران، احساس ناامیدی کمتری در شما پدید خواهد آمد. به سفر بروید، خرید و پیاده روی کنید و به این ترتیب، در معرض روابط اجتماعی با سایر افراد قرار بگیرید. برقراری تماس‌های تلفنی، شرکت در کلاس‌های ورزشی جمعی و همهٔ موارد این‌چنینی، می‌تواند باعث صرف زمان بیشتر در اجتماع شود. اگر وقت بیشتری با مردم بگذرانید، در درمان و پیشگیری از افسردگی تابستانی خود، نقشی مؤثرتر ایفا کرده‌اید.
 

۷.در برنامهٔ روزانه ساعتی را به آرام‌ سازی خودتان اختصاص دهید

ساعاتی در روز را به آرام‌ سازی و ریلکس‌ کردن خودتان اختصاص دهید. این کار به کاهش استرس و علائم افسردگی در شما کمک می‌کند.

در ساعت‌های آرامش خودتان، با لباسی راحت، در اتاقی خنک روی یک کاناپه بنشینید. یک موسیقی ملایم پخش کنید و چشمان خود را ببندید؛ به مسائل یا خاطرات خوب خود بیندیشید. برای آرام‌ سازی خودتان در روزهای گرم تابستانی، می‌توانید یک دوش آب سرد طولانی نیز ترتیب دهید.
 

۸.از یک درمانگر یا تراپیست کمک بگیرید

اگر علائم افسردگی تابستانی شما شدید است و تأثیر منفی، جدی و ناخوشایندی بر زندگی شما گذاشته است، بهتر است به سراغ یک درمانگر یا تراپیست حرفه‌ای بروید. اگر می‌خواهید به‌طور کامل بهبود یابید، بهره‌ مندی از کمک‌های حرفه‌ای افراد متخصص را فراموش نکنید.

رسیدگی به بیماری‌های روحی، امر مهمی برای بهبود وضعیت زندگی است. پس برای درمان افسردگی تابستانی خود اهمیت قائل شوید و از مراجعه به متخصص روان‌ شناس نهراسید.

افسردگی تابستانی می‌تواند لذت‌ بردن از آفتاب را برای افرادی خاص، دشوار کند. اگر از فصل گرم و آفتابی تابستان لذت می‌بریم و خوشحال هستیم که هیچ،‌ اما اگر با اختلال‌های روحی فصلی در گرمای تابستان دست‌ و پنجه نرم می‌کنیم، بهتر است برای بهبود حال روحی خود هرچه زودتر اقدام کنیم.

آشنایی با مهارت‌های جلوگیری از افسردگی فصلی، داشتن شناخت کامل نسبت به وضعیت روحیمان و آشنایی با مشکلات عاطفی، در پیشگیری از ابتلا به افسردگی تابستانی بسیار مؤثر است. برای داشتن یک زندگی خوب و سالم، لازم نیست مشکلات روحی خود را سرکوب کنیم یا از ابتلا به آن‌ ها احساس شرمساری داشته باشیم؛ تنها لازم است که برای رفع آن‌ها قدم‌ هایی مؤثر برداریم.


منبع: سایت چطور